ضوابط تشخیص مقتضای ذات عقد در حقوق ایران و فقه امامیه (مطالعه ی موردی: عقد صلح)
پایان نامه
- وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه امام صادق علیه السلام - دانشکده حقوق و معارف اسلامی
- نویسنده محمد منصوری
- استاد راهنما محسن اسماعیلی
- سال انتشار 1391
چکیده
چکیده مقتضای ذات عقد، اثر و نتیجه ی ذاتی عقد است که هدف و غرض انعقاد عقد، تحقق آن است. شرط خلاف مقتضای عقد این اثر را از عقد سلب می کند و موجب بطلان شرط و عقد می گردد در اینکه شرط خلاف مقتضای عقد، موجب بطلان عقد است؛ تردیدی نیست اما اینکه معیار تشخیص مقتضای ذات عقد چیست بحثی است که محل اختلاف بین فقها و حقوقدانان است.در این پژوهش نگارنده در پی آن است تا در حد امکان معیار ها و ضوابطی که برای کشف مقتضای عقد در فقه و حقوق مطرح شده است تبیین کند و ضابطه ی صحیح تر را بیابد. این معیارها عبارت اند از:1.جعل شارع 2.عرف 3.تأثیر توأم عرف و شرع 4.قانون 5.عناصر شناسی 6.قصد متعاقدین. پس از بررسی ضوابط فوق هیچ یک از این معیار ها را نمی توان به عنوان معیار قطعی معرفی کرد اما با توجه به اینکه: اولاً خاستگاه عقود و در نتیجه مرجع شناخت ماهیت و آثار عقود اجتماع است. ثانیاً عقود و آثار آنها موضوعاتی هستند که فهم عمومی جامعه مبنای شناخت آنهاست؛ به نظر می رسد تا زمانی که قانونگذار صریحاً مقتضای ذات عقد را معین ننموده است؛ عرف در تشخیص مقتضای عقد نقش محوری دارد. عقد صلح یکی از عقودی است که با توجه به آثار متعدد آن مقتضای ذات آن مورد ابهام است. بحث بر آن است که آیا مقتضای صلح وابسته به قصد متعاقدین و در نتیجه متغیر است؟ یا مقتضای واحدی دارد؟ در این صورت مقتضای آن چیست؟ در پاسخ باید گفت با توجه به اینکه عقد صلح عقدی مستقل است و ترتب مقتضیات مختلف موجب بروز اشتراک لفظ می گردد؛مقتضای این عقد واحد است که با توجه به نظر عرف باید آن را «تسالم» دانست. واژگان کلیدی: مقتضای ذات عقد، جعل شارع، عرف، قانون، عقد صلح، تسالم
منابع مشابه
بازپژوهی مقتضای ذات عقد نکاح از منظر فقه فریقین و حقوق مدنی ایران
هر عقد آثار گوناگونی دارد. یکی از این آثار, اثر جدانشدنی و اصلیِ عقد است. فقیهان و حقوقدانان از این اثر به «مقتضای ذات عقد» تعبیر می‌کنند. از آنجا که در عقد نکاح (اعم از دائم یا منقطع) علاوه بر جنبۀ قراردادی، جنبۀ عبادی نیز مطرح است، تشخیص و شناسایی مقتضای ذاتی آن ابهام دارد و سبب اختلافات عمیقی میان فقیهان امامیه و اهلِ‌سنت، و حقوقدانان شده است. در مجموع، سه نظریۀ معروف در این زمینه ارائه شده ...
متن کاملبررسی شروط خلاف مقتضای ذات عقد نکاح در حقوق ایران ، فقه امامیه و عامه
در مورد مقتضای ذات عقد نکاح و چیستی آن بحث های بسیاری شکل گرفته است. در این خصوص، اکثریت فقها و حقوق دانان، زوجیت و محرمیت را مقتضای ذات نکاح می دانند. با این حال، در بسیاری از مصادیق شروط خلاف مقتضای ذات عقد نکاح میان ایشان اختلاف نظر وجود دارد. رساله حاضر با هدف بررسی شروط خلاف مقتضای ذات عقد نکاح به دو بخش کلی تقسیم شده است: در بخش اول، ضمن بررسی مفهوم شرط ضمن عقد و اقسام آن، ماهیت و مبنای ...
بررسی نهاد تحول عقد در فقه امامیه و حقوق ایران
در زمان انعقاد قرارداد، ابراز اراده انشائی، معمولا از طریق الفاظی صورت می پذیرد که از سوی قانونگذار وضع شده است لیکن ممکن است طرفین، الفاظی را ضمن عقد برگزینند که با مقتضای عقد ظاهری، منافات داشته باشد. با این حال گاهی ارکان عقد صحیح دیگری در عقد باطل موجود می باشد که می تواند مورد شناسایی قرار گیرد. بر این اساس کشورهای عربی تحت شرایطی نهاد تحول عقد را با پیروی از حقوق آلمان پذیرفته اند. چالش ا...
متن کاملضابطه تشخیص شروط خلاف مقتضای ذات و اطلاق عقد
الف- نتایج 1. تشخیص شروط خلاف مقتضای ذات و اطلاق عقد از یکدیگر، از فروعات مبحث«شروط ضمن عقد» است و منشأ آنرا باید در«شرایط صحت شروط ضمن عقد» جستجو کرد. اغلب فقها و حقوقدانان در مقام احصای شرایط صحت شرط،«منافی با مقتضای عقد نبودن شرط» را نیز شمرده اند. تبیین این شرط صحت، منتج به کاوش در مقتضیات عقد و تفکیک قائل شدن بین مقتضیات ذات و اطلاق عقد می گردد؛ که در نتیجه، تفکیک بین شروط خلاف مقتضای ذات...
«بررسی مفاهیم بطلان و فساد عقد و آثار آن در فقه امامیه و حقوق ایران»
چکیده در ابتدا و ظاهرا عقد فاسد و عقد باطل دو مفهوم یکسان و مشابهی بنظر می آیند اما پس از تامل و بررسی تعاریفشان تفاوت آن دو مشخص خواهد شد:عقد باطل عقدی بلااثر بوده و از اساس صحیح نمی باشد، این فقد اثر ناشی از اختلال در ارکان اصلی عقد است. در قانون مدنی این ارکان، در ماده 190 ق.م در 4 بند بیان شده است. اما عقد فاسد عقدی است که از اول و ذاتاً صحیح است و سپس بر اثر برخی اعتبارات خارجی به عقدی فاسد...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
نوع سند: پایان نامه
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه امام صادق علیه السلام - دانشکده حقوق و معارف اسلامی
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023